Rozejrzyj się po swoim pokoju. Co widzisz? Nie, nie mówię o rzeczach na podłodze i stosie talerzy lub szklanek na biurku. Zacznijmy od to, gdzie stoisz. Na podłodze. Nad Tobą jest sufit, a wokół ściany. Do tego masz z pewnością jakieś meble. A teraz wyobraź sobie, że stoisz w ogrodzie. Co jest Twoją podłogą, ścianą lub sufitem?
Pokój w ogrodzie
Twoją podłogą jest trawnik, kamienna ścieżka lub drewniany podest. Ścianami – żywopłot, mur lub ściana budynku, albo rząd krzewów. A co jest nad Twoją głową? Niebo lub korony drzew, a może pergola porośnięta pnączami. W ogrodzie też masz meble – krzesła, stół, grill, a także bramki do gry w piłkę lub trampolina.
Pokój w mieście
A teraz przenieśmy się do miasta. Gdzieś do centrum Krakowa, Barcelony czy Rzymu. Pod nogami mamy kamienny bruk, kamienice tworzą ściany, a nad głowami mamy rozwieszone lampki lub części budynków. Na środku placu stoi fontanna, a wokół niej ławki i kosz na śmieci – meble miejskie.
Po co szukać ścian w ogrodzie?
Ale dlaczego warto się nad tym zastanawiać? Z kilku powodów. Po pierwsze, lepiej się czujemy w przestrzeni, która jest jasno określona. W której możemy stwierdzić, gdzie są jej granice, gdzie się znajdujemy. Po drugie, jako architekci krajobrazu możemy łatwiej zapanować nad przestrzenią, gdy podzielimy ją na miejsce części. Po trzecie, działa to również w krajobrazie miejskim. W wiejskim zresztą też. Na takie „pokoje” mówimy wnętrza architektoniczno-krajobrazowe, a to pojęcie staje się szczególnie przydatne przy analizie przestrzeni.
Wnętrza Architektoniczno-Krajobrazowe
Jest jeszcze czwarty powód, dla którego potrzebujemy porozmawiać o ogrodowych pokojach. Pytanie na ich temat może (z dużym prawdopodobieństwem) pojawić się na egzaminie zawodowym. Pozwól więc, że wprowadzę trochę teorii, w zakresie niezbędnym na tym etapie edukacji.
[Jeśli zdecydujesz się studiować architekturę krajobrazu, Wnętrza Architektoniczno-Krajobrazowe będą wałkowane przynajmniej przez jeden semestr. A przez kolejny Jednostki Architektoniczno-Krajobrazowe, bo ta metoda porządkowania krajobrazu nazywa się JARK-WAK].
Rodzaje wnętrz
Wyróżnia się trzy rodzaje wnętrz. Wnętrze konkretne to takie, które ma zwarte ściany, gdzie jasno możemy określić granicę takiego pokoju. Wnętrze obiektywne może mieć mniej zwarte ściany, na przykład zamiast gęstego żywopłotu mamy tylko pojedynczy rząd drzew. Nie jest to pełna ściana, ale tak ją odbieramy. Z kolei wnętrze subiektywne może w ogóle nie mieć ścian. Może to być wydzielona przestrzeń trawnika lub drewniany podest. Albo przestrzeń wyznaczona przez pojedyncze drzewa.
Pierwsze dwa pojęcia łatwo zrozumieć. Mamy coś o konkretnych ścianach i coś, co obiektywnie można nazwać pokojem (i zgodzi się z tym większość ludzi). Trzeci rodzaj to przestrzeń, która może być odbierana różnie przez różne osoby (subiektywnie), brakuje w niej wyraźnych granic, ale stojąc w niej czujemy, że jesteśmy „we wnętrzu”. Wytłumaczę to inaczej. Masz kota? Jeśli tak, wyobraź sobie, że kot wskakuje na stół, na którym nie ma nic poza kartką papieru. Gdzie położy się kot? Nie wiem jak Twój, ale mój na 100% położyłby się na tej kartce. I to jest właśnie wnętrze subiektywne – kot traktuje kartkę jak pudełko!
Wnętrza mogą być różne – szerokie, długie i centralne – w zależności od tego, jaki mają kształt i od której strony je oglądamy. Wnętrze architektoniczno-krajobrazowe może być proste lub złożone – jeśli możemy je łatwo zdefiniować lub jeśli złożone jest z mniejszych, nakładających się wnętrz. Mówimy też o wnętrzach symetrycznych i asymetrycznych, otwartych i zamkniętych (pamiętasz lekcję o kompozycji?).
A teraz jeszcze raz na przykładach:
I jeszcze jedna rzecz. Przydatna chyba tylko i wyłącznie z powodu egzaminu. W podręczniku lub na lekcjach możesz spotkać się z zasadą określania rodzaju wnętrza na podstawie procentowego udziału otworów w ścianach wnętrza. Niestety, to pytanie lubi powtarzać się na egzaminie, więc nie pozostaje Ci nic innego, jak zapamiętać, że wnętrza konkretne mają mniej niż 30% otworów, subiektywne więcej niż 60%, a obiektywne jest pomiędzy.
Sklepienie
To jeszcze dla porządku prześledźmy, jak nazywają się poszczególne części wnętrza architektoniczno-krajobrazowego.
- ściany to ściany
- podłoga to podłoga
- sufit nazywany jest dość staromodnie sklepieniem
- a meble – elementami wolnostojącymi.
A, są jeszcze okna i drzwi. Je nazywamy otwarciami. Ważne są zarówno drzwi, przez które przejdziemy do kolejnego wnętrza (patrz poniżej), jak i okna (widok na coś ciekawego).
Sekwencja wnętrz
Jest jeszcze jedno pojęcie, które musisz sobie przyswoić. Ale to akurat jest całkiem przydatne. Wnętrza mogą być wyraźnie wydzielone, ale czasem łączą się z innymi. Czasem tworzą też „sekwencję wnętrz”, co oznacza, że kilka wnętrz jest ze sobą połączonych, możemy przechodzić między nimi.
Tworzenie kolejnych wnętrz przypomina trochę projektowanie spaceru. Wchodzisz do jednego wnętrza, przechodzisz do kolejnego, a potem do kolejnego. Każde w tych wnętrz może być inne, ale wszystkie powinny mieć coś wspólnego – podobne kolory, powtarzające się rośliny lub inne elementy. W końcu to ogród, a nie wesołe miasteczko.
Dobra sekwencja wnętrz to nie tylko powiązania komunikacyjne (możemy przejść z jednego do drugiego), ale i widokowe (jestem w jednym wnętrzu, ale już widzę kolejne i mam ochotę iść dalej).