Co to jest perspektywa? Jaki prawami się rządzi? Dziś poznamy podstawowe pojęcia: punkt zbiegu, linia horyzontu, skrót perspektywiczny oraz różne rodzaje perspektyw. Ale to tylko teoria – najważniejsze są ćwiczenia, do których bardzo Cię zachęcam. Na koniec znajdziesz kilka propozycji.
Co to jest perspektywa?
Perspektywa to jeden ze sposobów odwzorowania trójwymiarowych obiektów i przestrzeni na płaszczyźnie. Inaczej mówiąc – gdy chcemy kawałek miasta lub ogrodu pokazać na płaskiej kartce. Możemy to zrobić odwzorowując ten obiekt dokładnie, z zachowaniem jego wymiarów, ale wtedy mówimy o aksonometrii (wrócimy do tego w innej lekcji). Rysunek perspektywiczny uwzględnia fakt, że nasze oko trochę nas okłamuje. No bo spójrz przed siebie, rozejrzyj się po miejscu, w którym jesteś. Obiekty, które są dalej od Ciebie, wydają się mniejsze niż te, które są bliżej, prawda? I ta zasada jest uwzględniona w perspektywie.
Jest kilka rodzajów perspektyw – linearna, barwna, kulisowa, powietrzna, odwrócona, krzywoliniowa… Zajmiemy się tą pierwszą.
Perspektywa linearna
Zwana jest też liniową, zbieżną lub geometryczną. Możesz łatwo zapamiętać tę nazwę, jeśli wyobrazisz sobie linie strzelające prosto do punktu na płaszczyźnie. Bo to właśnie linie będą nas prowadzić. Rozróżniamy kilka rodzajów perspektyw linearnych, my zajmiemy się tylko trzema: jednozbiegową, dwuzbiegową i trójzbiegową. Ale po kolei…
Wyobraź sobie, że jedziesz tramwajem. Za oknem masz widok na miejską uliczkę. Widzisz kamienice, chodniki, tory tramwajowe. O, na przykład takie jak na zdjęciu.
Zaczynasz rysować po szybie pisakiem do szkła (zmywalnym oczywiście). Rysujesz obrys kamienic, krawężniki, tory tramwajowe. Przyglądasz się narysowanym liniom…
Czy to nie dziwne? Kamienice wyglądają normalnie. Widzisz, że stoją koło siebie i mają podobną wysokość. Chodnik jest do nich równoległy. Tymczasem narysowane linie są skośne i prowadzą do jednego punktu…
Wszystko jest w porządku. Prawidłowy rysunek perspektywiczny rządzi się swoimi prawami. Przyjrzyjmy się im:
1. Linie, które w rzeczywistości są równoległe na rysunku perspektywicznym zbiegają się jednym punkcie zwanym punktem zbiegu.
2. Punkt zbiegu znajduje się na linii horyzontu, czyli na wysokości Twojego wzroku. (W tym przypadku jesteś w tramwaju, więc trochę powyżej innych ludzi na ulicy).
3. Obiekty, które znajdują się dalej wydają się mniejsze, nawet jeśli w rzeczywistości są tej samej wysokości. To skrót perspektywiczny.
Perspektywa 1-zbiegowa
Najprościej – to perspektywa linearna z jednym punktem zbiegu. Możesz też spotkać nazwy: frontalna, czołowa, równoległa. Spójrz jeszcze raz na zdjęcie, które przed chwilą omówiliśmy.
Ciekawostka: Czy wiesz, że technika ta była używana już (albo dopiero) w renesansie? Jej zasady jako pierwszy opracował w XV wieku architekt florencki Leon Battista Alberti. Stosowali ją tacy artyści jak Leonardo da Vinci (zobacz jego obraz „Ostatnia wieczerza”) czy Rafaelo.
Perspektywa 2-zbiegowa
Perspektywa dwuzbiegowa (zwane też skośną) to rysunek, na którym obiekty są ukazane pod kątem, a ich linie równoległe zbiegają się w dwóch punktach zbiegu na linii horyzontu. Czasami punkty zbiegu znajdują się na rysunku, ale w większości przypadków przynajmniej jeden z punktów będzie poza rysunkiem.
Ciekawostka: W wielu grach komputerowych perspektywa skośna bywa używana w celu przedstawienia otoczenia w sposób bardziej realistyczny lub immersyjny. Minecraft stosuje zarówno widok izometryczny (aksonometryczny, bez skrótów), jak i perspektywę.
[ilustracja z plarium.com]
Perspektywa 3-zbiegowa
Perspektywa żabia występuje, gdy obserwujemy wysoki obiekt z bardzo niska, perspektywa z lotu ptaka, gdy patrzymy na obiekt z wysoka. Poza dwoma punktami zbiegu na linii horyzontu (jak w perspektywie skośnej) mamy jeszcze jeden punkt zbiegu umieszczony wysoko lub nisko, w którym zbiegają się linie pionowe.
Ciekawostka: Spektakularne widoki miasta z lotu ptaka możesz podziwiać w komiksach i filmach o superbohaterach.
Ćwiczenia, ćwiczenia, ćwiczenia
Aby zrozumieć, jak działa perspektywa trzeba wziąć do ręki kartkę i ołówek i po prostu zacząć rysować! To dobre ćwiczenia na początek:
- Zacznij od rysowania po wydrukowanych zdjęciach czy rysunkach – szukaj linii horyzontu i punktów zbiegu.
- W drugiej kolejności spróbuj przerysować perspektywę z płaskiego zdjęcia.
- Kolejny krok to rysunek z natury. Usiądź wygodnie w dowolnym miejscu. Spróbuj ustalić, gdzie przebiega linia horyzontu, a gdzie jest Twój punkt zbiegu. Możesz zacząć od rysowania na folii lub szybie.
- Spróbuj narysować prosty rysunek z wyobraźni używając zasad, które omówiliśmy.
Więcej (bardziej konkretnych) ćwiczeń znajdziesz w workbooku, nad którym aktualnie pracuję. Dam znać, gdy będzie gotowy.