Czy wszystkie rośliny, które uprawiamy wymagają zabiegów ochronnych? Jak w przypadku nawożenia – jeśli wybierzemy rośliny dostosowane do zastanych warunków, prawdopodobieństwo wystąpienia chorób się zmniejszy, bo roślina będzie bardziej odporna. Nie zawsze jednak mamy wpływ na szkodniki, które pojawią się w ogrodzie czy w parku.
Środki czy metody?
Często mówiąc o ochronie roślin mamy na myśli różne środki, głównie chemiczne, które możemy zastosować. Ale środki to tylko jedna z metod ochrony. Dla porządku wyjaśnijmy te pojęcia. Środki ochrony roślin to substancje chemiczne, biologiczne lub naturalne, stosowane w celu zwalczania szkodników i chorób roślin. Metody ochrony roślin to różne sposoby zapobiegania lub zwalczania szkodników i chorób roślin.
Metody ochrony dzielimy na profilaktyczne (lepiej zapobiegać niż leczyć) i na interwencyjne (gdy już pojawi się szkodnik lub choroba).
- Metody profilaktyczne:
- agrotechniczna (zapewnienie roślinie odpowiednich warunków poprzez dobór gleby, nasłonecznienia czy ilości wody);
- hodowlana (stosowanie odmian odpornych na choroby);
- kwarantanna (kontrola roślin, nasion czy ziemi sprowadzanych z zagranicy czy w szkółkach).
- Metody interwencyjne:
- mechaniczne (zbieranie szkodników);
- fizyczne (niszczenie szkodników w glebie podgrzanym powietrzem i parą wodną, wymrażanie szkodników tropikalnych, promieniowanie podczerwone i ultrafioletowe);
- biologiczne (wykorzystywanie jednych organizmów do zwalczania innych);
- chemiczne (to właśnie tu mieszczą się „środki ochrony roślin”, o których zwykle mówimy w kontekście ochrony roślin).
Dla utrwalenia przygotowałam ściągę.
–cydy (z łac. caedo – zabijam)
Środki ochrony roślin noszą różne nazwy, w zależności od tego, co zwalczają. Mamy więc:
- fungicydy na grzyby (mączniak prawdziwy, zaraza ziemniaka, rdza róży);
- herbicydy na chwasty (komosa biała, perz właściwy, ostrożeń polny);
- insektycydy na owady (mszyce, stonka ziemniaczana, larwy motyli, np. bielinek kapustnik);
- moluskocydy na ślimaki (ślimak nagi pomrowik, ślinik luzytański);
- rodentocydy na gryzonie (nornice, karczowniki, myszy polne);
- akaracydy na roztocza (przędziorek chmielowiec, roztocz szklarniowiec);
- nematicydy na nicienie (mątwik burakowy, mątwik ziemniaczany, nicienie glebowe).
Są również repelenty, czyli środki odstraszające oraz atraktanty, czyli środki przywabiające.
Słowo pestycydy to ogólna nazwa na środki ochrony roślin.
Są również repelenty, czyli środki odstraszające oraz atraktanty, czyli środki przywabiające.
Słowo pestycydy to ogólna nazwa na środki ochrony roślin.
Techniki
Dobór techniki zależy od rodzaju środka, uprawy, szkodnika i warunków atmosferycznych.
- Opryskiwanie (najczęściej stosowana metoda przeciw grzybom, insektom i chwastom, pozwala na równomiernie pokrycie rośliny cieczą, należy wykonywać tylko przy bezwietrznej pogodzie);
- Oprysk punktowy (aplikacja tylko na wybrane fragmenty rośliny);
- Zamgławianie (bardzo mała ilość cieszy rozpraszana w formie mgły, w szklarniach i tunelach foliowych);
- Podlewanie (środek rozpuszczony w wodzie wprowadza się do gleby, więc działa przez korzenie. Stosowane w szklarniach i w uprawie doniczkowej);
- Granulaty doglebowe (wprowadzenie środka do gleby w formie granulatów lub poprzez gazowanie, zwalcza nicienie i chwasty);
- Zaprawianie nasion, cebul, bulw (nasiona powlekane są środkiem ochronnym, głównie w uprawach rolniczych i cebulach kwiatowych).
Wpływ środków ochrony na środowisko
Środki ochrony roślin, zwłaszcza chemiczne, mogą mieć bardzo negatywny wpływ na środowisko, jeśli są stosowane niewłaściwie, zbyt często lub w nadmiernych dawkach.
Pestycydy mogą przenikać do wód gruntowych i powierzchniowych. Zwalczanie szkodliwych owadów często skutkuje wymieraniem również tych pożytecznych. To z kolei prowadzi do zmniejszenia bioróżnorodności. Zbyt częste stosowanie tych samych substancji powoduje, że szkodniki i patogeny uodparniają się – trzeba używać coraz silniejszych środków. Zniszczenie naturalnych wrogów szkodników prowadzi do wtórnych plag – rozmnażają się organizmy, które wcześniej były utrzymywane w ryzach przez drapieżniki.
Dlatego środki chemiczne należy stosować w ostateczności, a zamiast nich wybierać preparaty biologiczne.
Poczytaj na ten temat w publikacji Standardy utrzymania terenów zieleni w miastach. Jak utrzymujemy miejską zieleń? Fundacji Sendzimira.