Kiedy wybrać się z drzewem do fryzjera? Wtedy, kiedy naprawdę tego potrzebuje! Cięcie jest zabiegiem inwazyjnym. Źle wykonane może prowadzić do trwałych uszkodzeń lub chorób. Jest jednak kilka przypadków, w których przeprowadza się takie cięcie. Należy przy tym zachować pewne zasady, o których dzisiaj sobie opowiemy.
Fryzjer czy chirurg plastyczny
Cięcie drzew można porównać raczej do wizyty u chirurga plastycznego lub lekarza, a nie, jak zaproponowałam na początku, do fryzjera. Oto najczęstsze rodzaje cięć:
- kształtujące konstrukcję korony drzewa (cięcie przeprowadza się na młodych roślinach w szkółce);
- formujące i korygujące pokrój (zalicza się do tego formowanie żywopłotów i topiarów, kilka razy w sezonie cięte są wierzchołki pędów, co prowadzi do zagęszczenia krzewu);
- sanitarne (usuwanie chorych lub suchych i zagrażających gałęzi);
- dla zapewnienia bezpieczeństwa (w pobliżu ciągów komunikacyjnych, dla poprawy widoczności lub w przypadku kolizji z budynkami czy infrastrukturą techniczną);
- zwiększające kwitnienie (dotyczy najczęściej krzewów, ma na celu rozluźnienie krzewu, zachęcenie rośliny do tworzenia silnych pędów tegorocznych, obejmuje również usuwanie przekwitłych kwiatostanów);
- odmładzające (na krzewach słabych lub zdeformowanych, nie należy wykonywać zbyt często);
- przywracające równowagę między częścią nadziemną a podziemną (ograniczanie rozmiarów korony, gdy system korzeniowy został uszkodzony i nie jest w stanie obsłużyć większej korony);
- cięcie korzeni (bardzo szkodliwe, więc stosuje się tylko w uzasadnionych przypadkach, nie więcej niż 30% systemu korzeniowego).
Terminy cięcia
Termin cięcia zależy przede wszystkim od tego jaki gatunek przycinamy, a także jaki efekt chcemy uzyskać (formowanie kształtu czy zwiększenie kwitnienia). Pod tym względem możemy podzielić rośliny na następujące grupy:
Krzewy kwitnące na końcach pędów tegorocznych:
- budleje
- deutzie
- jaśminowce
- tawuła japońska
Krzewy kwitnące na gałęziach wieloletnich:
- berbersy
- irgi
- głogi
Tnij, gdy śpimy
W większości przypadków najlepszym terminem cięcia będzie okres spoczynku. Dotyczy to zarówno krzewów, których kwiaty rozwijają się na pędach tegorocznych, jaki i tych, które kwitną na gałęziach wieloletnich.
- forsycje
- tamaryszki
- migdałowiec trójklapowy
- tawuła wczesna
Tnij, gdy przekwitniemy
Krzewy kwitnące z pąków uformowanych w poprzednim okresie wegetacyjnym tniemy po zakończeniu kwitnienia.
- ogniki
- pigwowiec
Tnij, gdy przestaniemy owocować
Krzewy, które zawiązują ozdobne owoce tniemy po pojawieniu się owoców.
- klony
- kasztanowce
- wiązy
- winorośle
- brzozy
- graby
- orzechy
- orzeszniki
- skrzydłorzechy
Nie tnij, gdy płaczę
Gatunki, które wiosną rozpoczynają intensywną produkcję soków należy ciąć jak najwcześniej (nie później niż w połowie lutego) lub latem (lipiec-sierpień).
Nas możesz:
- cis
- tuja
Nie tnij większości z nas
Krzewy iglaste i zimozielone źle znoszą cięcie. Wyjątkiem jest cis lub tuja, z których formuje się żywopłoty. Najlepiej ciąć je pod koniec okresu spoczynku lub po zakończeniu wzrostu.
- róże wielokwiatowe (polianty)
- róże wielkokwiatowe
Specjalne wymagania królowej
Róże tradycyjnie mają swoje kaprysy. Aby uzyskać atrakcyjniejsze i liczniejsze kwiaty należy ciąć je wczesną wiosną, zaraz po usunięciu zabezpieczenia zimowego. Pędy skracamy na wysokości 3-5 oczek. Cięcie wykonujemy ok. 5 mm nad oczkiem, ukośnie do kierunku oczka. Latem usuwamy przekwitłe kwiatostany (z kawałkiem pędu i 1-2 liśćmi). Jesienią lepiej unikać cięcia róż.
Cięcie żywopłotów
Pierwsze cięcie wykonujemy tuż po posadzeniu. Obcinamy wierzchołek i pędy boczne. To zachęca roślinę do zagęszczania się i rozkrzewiania. W przypadku żywopłotów nieformowanych liściastych tniemy tylko przedszkolaki (1-2 rok po posadzeniu). W przypadku żywopłotów formowanych konieczne jest regularne cięcie, 2-3 razy do roku.
Najbardziej optymalny kształt żywopłotu (w przekroju poprzecznym) to trapez. Taki kształt pozwala równomiernie nasłonecznić wszystkie pędy.
Narzędzia i sprzęt
Narzędzia do cięcia często pojawiają się na egzaminie, więc postanowiłam przygotować dla Ciebie krótki słowniczek obrazkowy (kliknij na obrazek, żeby powiększyć).
Technika cięcia
To chyba dość oczywiste, że im cieńszy pęd tym szybciej rana się zabliźni. W przypadku grubszych gałęzi (powyżej 3 cm średnicy) wzrasta ryzyko infekcji. Cięcie bardzo grubych gałęzi (powyżej 5 cm średnicy) może dodatkowo skutkować zakłóceniem równowagi między częścią nadziemną i podziemną rośliny, a cięcie konarów (powyżej 10 cm) zachwianie równowagi fizjologicznej i deformacją rośliny. Przypominam to, co pisałam na początku – cięcie jest zabiegiem inwazyjnym i należy je przeprowadzać tylko wtedy, kiedy jest to konieczne.
Cięcie młodych pędów
Cięcie zawsze wykonujemy nad pąkiem. Płaszczyzna cięcia powinna być jak najmniejsza, co oznacza, że najlepiej ciąć prostopadle do pędu (z wyjątkiem pionowych pędów, które lepiej ciąć pod kątem).
Cięcie grubszych gałęzi
Podczas cięcia nie należy usuwać, ani naruszać obrączki, która wykształciła się u nasady gałęzi. Cięcie wykonujemy tuż nad zgrubieniem. Kąt cięcia jak wyżej – prostopadle do osi gałęzi.
Cięcie bardzo grubych gałęzi i konarów
Cięcie należy wykonywać stopniowo. Przed rozpoczęciem zabiegu należy zabezpieczyć teren wokół. W pobliżu ciągów komunikacyjnych może być konieczne opuszczanie obciętych konarów na linach.
Lepiej naturalnie!
W najnowszych standardach promuje się naturalne formy krzewów i unika się cięcia na terenach, które pełnią funkcje biocenotyczne. Przed rozpoczęciem cięcia specjalista powinien określić czy krzewy nie zostały zasiedlone przez ptaki. Zaleca się stosowanie tylko narzędzi ręcznych.
W przypadku drzew rosnących w skrajni dróg lub ciągów pieszych i rowerowych preferowane są gatunki, które nie wymagają cięcia lub dobrze je znoszą. Prowadzone są tylko konieczne cięcia zgodne z wymogami prawa.
Więcej na ten temat w publikacji Standardy utrzymania terenów zieleni w miastach. Jak utrzymujemy miejską zieleń? Fundacji Sendzimira.